O Karate
Trening Karate
Popularne style
Kata w Karate
Światem od zawsze rządzi prawo silniejszego, a rywalizacja rozpoczęła się już od momentu powstania pierwszych organizmów żywych. Stawką w tej walce było własne życie, a przetrwać miały szansę tylko najsilniejsze osobniki. Walka nie jest więc tworem cywilizacji, walka jest częścią natury. Ponieważ rozwój człowieka podlegał tym samym, co i rozwój zwierząt, brutalnym prawom życia, walka leży więc też w jego naturze, Wraz z ewolucją człowieka rozwijały się różne, coraz wymyślniejsze, a tym samym doskonalsze formy walki i obrony. Sztuki walki powstały na bazie jednego z pierwotnych instynktów ludzkich: instynktu bezpieczeństwa własnego. Instynkt ten nakazywał prymitywnemu człowiekowi, który nie posiadał efektywnej broni, bronić się przy pomocy ruchów części ciała. Człowiek tworzył więc systemy obronne wykorzystujące specyfikę dostępnych środków i naturalnych warunków, która rozwijał w miarę upływu czasu. Pojedyncze techniki grupowały się w systemy, a później przekształcały w sztuki walki. Skuteczne techniki były przekazywane i udoskonalane między członkami grup a także z pokolenia na pokolenie.
Następnym śladem prehistorii sztuk walki są zapisy wykonane na kościach, pochodzące z czasów dynastii Shang (ok. 1523-1027 p.n.e.). Potwierdzają one istnienie techniki Go Ti, a także opisują jak pewne techniki walki przekształciły się w taniec sławiący siłę, męstwo i zwycięstwo, będący jednocześnie formą treningu. W następnych wiekach sztuki walki ewoluują i stają się coraz bardziej różnorodne i wyrafinowane. Powstały metody treningu pojedynczych ludzi a także formacji wojskowych. Jednym z najstarszych kompletnych systemów walki, służących takiemu celowi, jest technika, która pojawiła się pod nazwami Shang Pu, Shuai Go i Sho Pu. Powstała ona około VI w. p.n.e. Po dodaniu elementów wniesionych o tysiąc lat później przez najeźdźców mongolskich, powstał z niej ówczesny styl walki Lung Hua Chuan. Jest to usystematyzowany metodycznie zespól chwytów, rzutów i uderzeń, który stał się on jedną z podwalin późniejszych sztuk walki Ju-Jitsu i Judo. Równolegle rozwijało się także Chin Na – w epoce Konfucjusza i Lao Tsu sztuki walki powiązano ze strzelaniem z łuku i jazdą konną.
W tym też czasie zaczął rozwijać się ludowy nurt sztuki walki, ćwiczony przez tajne stowarzyszenia i w opozycji do władzy. Spowodowało to powstanie nowych rodzajów oręża, gdyż do celów bojowych zaczęto więc adaptować narzędzia rolnicze, a nawet sprzęty domowego użytku. Ożywienie zainteresowania sztuką walki było dziełem człowieka znanego jako Hua Tuo, lekarz żyjącego około III w. ne. Zafascynowany sprawnością i zręcznością dzikich zwierząt: tygrysa, niedźwiedzia, jelenia, małpy i żurawia, stworzył na tej podstawie system technik, które obecnie znajdujemy w większości systemów Kung Fu. Łącząc ten system z ćwiczeniami taoistycznych ascetów, został twórcą własnego stylu Wu Xing Xi (Zabawy Pięciu Zwierząt). Początkowo nie był on pomyślany jako system walki i miał na celu „usprawnić ciało i pobudzić umysł”, z czasem jedna zauważono przydatność lego stylu w realnej walce, zaczęto go więc w niej stosować. Po udoskonaleniu ćwiczeń przez cesarza Taizu z dynastii Południowej Song (420-475 n.e.), stały się one pierwszą znaną szkolą Kung Fu na świecie. Uważa się ten styl za pierwotną wersję ćwiczonego dziś stylu kung-fu Chang Chuan, czyli „Długiej Pięści”.
Dynamiczny rozwój Sztuk Walki datuje się mniej więcej od VI w. n.e., to jest od czasu, gdy do klasztoru Siu Lum (Shaolin), w prowincji Honan, przybył z Indii Ta Mo (Bodhidhanna lub Bodhidharma), zwany w innych źródłach But Tor, Dat Mor lub Da Mo. Mnich pochodził ze szlachetnego, rodu i znał starą hinduską sztukę walki Vajramuki. Ta Mo przebył setki kilometrów niosąc do Chin przesłanie buddyzmu.
Ta Mo stał się pierwszym Tsu (patriarchą) sekty Chan w Chinach. Jego silna osobowość wycisnęła niezatarte piętno na chińskim, a potem japońskim buddyzmie. On to więc wprowadził do Chin buddyzm Chan (Zen), który miał ogromny wpływ na rozwój duchowego zaplecza sztuk walki. Widząc słabość fizyczną mnichów, uniemożliwiającą im postępy na drodze medytacji, wprowadził 18 ćwiczeń poprawiających kondycję i zwiększających wytrzymałość ciała i umysłu. Ćwiczenia te polegały na napinaniu mięśni w pozycjach statycznych. Był to po prostu jeszcze jeden rodzaj asan – podstaw medytacji, na których oparta jest joga.
Tymczasem rosła sława sztuk walki mnichów klasztoru Shaolin. O skuteczności ich technik świadczyła służba mnichów u boku cesarza Taizonga, drugiego władcy z dynastii Tang (618-907), przeciw generałowi Wang Si Kong, która pomogła mu rozstrzygnąć na swoją korzyść konflikt o władzę nad Państwem Środka (legendarna walka 13 przeciw tysiącom). Z czasem zaczęto w klasztorze udoskonalać techniki, wzbogacając je o ruchy innych zwierząt (ostatecznie było ich 10). Powstał z tego bardzo spójny system, będący jakby wizytówką klasztoru. Niezależnie od praktykowania tego systemu, niektórzy mistrzowie specjalizowali się w technikach jednego, wybranego zwierzęcia. Z samego założenia szkoły walki mogły się najlepiej rozwijać w klasztorach. Mnisi poddani twardej regule klasztornej byli bowiem przyzwyczajeni do wyrzeczeń i wysiłku będącego podstawą ciężkiego treningu, a jednocześnie nie byli oni obciążeni obowiązkami życia świeckiego. Dzieląc czas między medytację, pracę i ćwiczenia fizyczne dochodzili oni do wspaniałych rezultatów. Szybko zaczęła otaczać ich sława, która urosła później w legendę.
Przez wiele lat przewaga szkoły z Shaolin była nie do podważenia w stosunku do innych stylów. Jednakże skostnienie starych form, oraz konkurencja nowych szkól, spowodowała poważny kryzys w buddyjskiej sztuce walki. Dzieje się tak do XVI w., kiedy to do wspomnianego klasztoru przybył mnich imieniem Chuen Yuan lub Kwok Yuen. Postanowił on rozszerzyć pozostawiony przez Ta Mo stary styl walki. Początkowo uszeregował go w postaci 72 technik, potem wciąż niezadowolony ze swych osiągnięć, wybrał się w podróż po kraju w poszukiwaniu mistrza, który pomógłby mu w dziele odnowy. Wreszcie, na dalekim południu, spotkał mistrzów Pai Yu Feng’a i Li Chieng’a. Wspólnie dokonali syntezy 170 ruchów Kung Fu, które stworzyły podstawę Szkoły Klasztoru Shaolin (Siu Lum).
W odległej historii sztuk walki na pokreślenie zasługuje także obok chińskiego okres hinduski. Jednak odległe czasy sprzed kilku tysięcy lat nie poddające się weryfikacji historycznej z braku przejrzystych dokumentów, oparte są na legendach i przypuszczeniach. Podobno wojownicy z klasy kshantriya praktykowali w Indiach sztukę walki wręcz, a wspomina o tym Sutra Lotosu. Istnieją też przekazy o vajramushti – wojownikach z zaciśniętymi pięściami, którzy hartowali swe dłonie uderzając kamienne płyty i polewając je mlekiem (co miało też znaczenie religijne). Hindusem był także wspominany wcześniej Bodhidharma (Daruma), legendarny mnich, który na przełomie V i VI wieku naszej ery przywędrował do Chin i osiadł w klasztorze Shaolin, gdzie dał początek oryginalnemu odłamowi buddyzmu zen.
Współcześnie funkcjonuje przekonanie, iż karate jest czysto japońską sztuką walki. Tymczasem źródła historyczne wykazują, iż jednak kolebką sztuk walki są Chiny i Indie i stamtąd poprzez chińską Okinawę dalekowschodnie sztuki walki zostały spopularyzowane w Japonii, a następnie na całym świecie.
Opracował: Radosław Schejbal na podst. różnych źródeł